Wat is het pandrecht?

Het pandrecht is een recht dat wordt gevestigd op zogenaamde roerende goederen die niet-registergoederen zijn. Dit zijn goederen die van plaats verschoven kunnen worden zoals auto’s, machines, schilderijen, aandelen of meubilair. Het doel van het recht is om minder risico te lopen bij het uitlenen van geld. Stel: je verstrekt een lening aan een (zakelijke) relatie en je wilt zeker weten dat je dit geld terugkrijgt. In zo’n geval is het verstandig om een pandrecht te vestigen op een goed dat in het eigendom is van degene op wie jij een geldvordering hebt. De waarde van het goed waar het pandrecht op is gevestigd komt vaak overeen met de waarde van de geldlening die je hebt verstrekt. Als degene bij wie je een geldvordering hebt openstaan, het geld niet terugbetaalt of ineens failliet gaat, heb jij het recht op inbeslagname van het goed waarop het pandrecht staat. Deze kan je verkopen en het geld dat het oplevert is dan van jou. Zo krijg je het geld dat je behoorde te krijgen toch binnen en maak je zelf geen verliezen!

Wanneer oefen je het pandrecht uit?

Het pandrecht mag pas worden uitgeoefend wanneer degene van wie jij geld hoort te krijgen niet aan zijn verplichting wil of kan voldoen en in zogenaamd ‘verzuim’ is getreden. Een schuldenaar (degene van wie jij geld moet krijgen) is in verzuim als je deze een schriftelijke aanmaning hebt gestuurd om het openstaande bedrag te betalen en een redelijke termijn hebt gegeven om dit te doen. Een schriftelijke aanmaning is eigenlijk gewoon een brief waarop je iemand verzoekt om het betreffende geldbedrag over te maken vóór een bepaald tijdstip. Een redelijke termijn is een periode van tijd die past bij de situatie waarin je je bevindt. Iemand die een miljoen euro moet overmaken zal hier waarschijnlijk meer tijd voor krijgen dan iemand die duizend euro moet betalen. Als de schuldenaar binnen deze redelijke termijn het geld niet betaalt, treedt verzuim in. Vanaf dat moment mag het pandrecht worden uitgeoefend.

Hoe oefen je het pandrecht uit?

Als je eenmaal bevoegd bent om het pandrecht uit te oefenen, is het nog de vraag hoe je dit vervolgens doet. Je moet er ten eerste voor zorgen dat het goed waar het pandrecht op rust, in jouw bezit is. Bij een vuistpand is dit al het geval, maar bij een stil pandrecht niet. Wanneer je een vuistpand vestigt, dan hou jij het goed waar dit op is gevestigd al vanaf het eerste moment onder je. Stel: je vestigt een vuistpand op een schilderij, dan heb je dat schilderij al bij jou thuis staan. Bij een stil pandrecht is blijft het schilderij in het bezit van de pandgever. Dan krijg jij het schilderij pas als je het pandrecht ook echt wil uitoefenen. Als het goed dan eenmaal in jouw bezit is, kan je overgaan tot verkoop. Deze verkoop wordt ‘parate executie’ genoemd. Dit kan op drie manieren:

Een openbare verkoop of veiling. Dit is de meest voorkomend manier van verkoop en gebeurt vaak met hulp van een notaris of een deurwaarder. Het goed wordt dan openbaar verkocht en jij ontvangt de opbrengst.
Een niet-openbare verkoop met toestemming van de rechter. Dit is een afwijkende manier van verkoop. De pandgever en pandhouder moeten dan bij een rechter specifiek verzoeken om het goed niet via een openbare veiling te verkopen. Zo’n niet-openbare verkoop heet een onderhandse verkoop.
Een niet-openbare verkoop die de pandgever en pandhouder van tevoren hebben afgesproken. Om de tussenkomst van een rechter te vermijden kan je ook van tevoren al afspreken dat het goed waar het pandrecht op rust alleen in een niet-openbare verkoop mag worden verkocht. Dit wordt door de notaris opgenomen in de akte en hier moeten de partijen zich dan aan houden.

Wat als de schuldenaar het goed niet afgeeft?

Om het goed te kunnen verkopen, moet je het in jouw bezit hebben. Nu kan het zo zijn dat de schuldenaar het goed niet wil afgeven op het moment dat je het pandrecht wil gaan uitoefenen. In zo’n situatie heb je een deurwaarder nodig, deze kan dan beslag leggen op het goed. De deurwaarder neemt de zaken waar het pandrecht op rust dan in beslag en geeft die aan degene die daar recht op heeft, jij dus. Als de akte van verpanding een geregistreerde onderhandse akte is dan kan de deurwaarder het goed niet zomaar in beslag nemen en is er een speciaal verlof nodig die de voorzieningenrechter geeft.

Er bestaat ook een mogelijkheid om een pandrecht uit te oefenen zonder dat het goed is afgegeven. Dit gebeurt in de realiteit bijna nooit, aangezien het voor kopers niet aantrekkelijk is om iets te kopen wat nog in het bezit is van een pandgever.

Mededeling doen

Het is belangrijk om te weten dat er bepaalde mededelingen gedaan moeten worden wanneer je het goed waar een pandrecht op rust gaat verkopen. Dit is volgens de wet verplicht. Ten minste drie dagen voordat het goed verkocht wordt moet de pandgever (degene van wie het goed eerst was), worden ingelicht. Als het goed dan is verkocht moet dit de volgende dag medegedeeld worden aan de pandgever. Dit zijn de hoofdregels, maar partijen kunnen er altijd voor kiezen om andere afspraken te maken over de mededelingen. Het is dus belangrijk om te onthouden dat de akte die is opgesteld toen het pandrecht werd gevestigd, leidend is als er wordt bepaald hoe de verkoop zal verlopen.

Let op! Als je een stil pandrecht wil verkopen, moet je dit bij de Belastingdienst melden. Zij moeten op de hoogte worden gebracht dat jij het pandrecht wilt gaan uitoefenen.

Ten slot (aanrader)

Als je na het lezen van dit artikel nog vragen hebt over het uitoefenen van een pandrecht kan je altijd terecht bij de specialisten van Firm24!

Kom je er niet helemaal uit? Wij staan voor je klaar.